Jump to content

Wikipedia:Projekti Fjalori/Matematikë

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Ju gjendeni në vitrinën e projektit Fjalori, një projektfaqe ndihmëse kjo në Wikipedia. Për fjalorin teknik shiko faqen e titulluar Fjalorthi, kurse për fjalorin e gjuhës shqipe shiko projektin Wiktionary
Rifresko memorien e serverit Për Matematikë shiko më shumë në projektin "Wiktionary"
Ky projekt ndihmës për redaktorët në Wikipedia shërben për mbledhjen e fjalëve dhe shprehjeve frazeollogjike nga fusha të ndryshme, të cilat përdoren në fjalorin e përditshëm. Grupi i punës që merret me projektin e gjuhësisë, pasi i pastron ato nga fjalët vulgare bën bartjen e tyre për te fjalori i gjuhës shqipe..
Si funksionon? Shtypni shkronjën pranë numrave rendorë të seksioneve (titujve) dhe shkruajeni fjalën në fushën që do të hapet.
Pasi të keni shtypur Kryej ndryshimet është bërë futja në regjistër. Paraqitja e ndryshimit bëhet automatikisht në disa fleta që përdoren për sortime sipas lëndëve dhe sipas shkronjave.
Lexo : A B C Ç D Dh E Ë F G Gj H I J K L Ll M N Nj O P Q R RR S Sh T TH U V X Xh Y Z Zh / W Lart

Hape seksionin për germën :
A B C Ç D Dh
E E F G Gj H
I J K L Ll M
N Nj O P Q R
Rr S Sh T Th U
V X Xh Y Z Zh
Terminologji profesionale
W
PF sipas:
fushave alfabetit

Gjuhë dhe Letërsi
Arkeologjia
Arsimi
Baleti
Biznes
Ekonomia
Film
Fizika
Informatika
Interneti
Inxhenieria
Judikatura
Kimia
Komunikacioni
Kopshtaria
Kuzhina
Matematika
Mitologjia
Mjekësia
Muzika
Piktura
Gjeografia
Biologjia

A
B
C
Ç
D
Dh
E
E
F
G
Gj
H
I
J
K
L
Ll
M

N
Nj
O
P
Q
R
Rr
S
Sh
T
Th
U
V
X
Xh
Y
Z
Zh

Fjalori/Matematikë/Lista&action=edit Lista nga kjo fushë:

Wikipedia:Projekti Fjalori/Matematikë/Lista

Lista të tjera:

Papëve
Radio Televizioneve
Skulpturave
Aparateve elektrike
Aktorëve
Biografive
Drejtimeve muzikore
Elementeve të ndërtimtarisë
Festave fetare
Festave ndërkombëtare
Filmave
Filmave shqip
Insekteve
Kafshëve
Kafshëve të egra
Këngëtarëve dhe grupeve shqiptare
Librave
Sporteve
Video lojrave
Automjeteve
Motove kombëtare
Lista e produkteve ushqimore
Lista e programeve për PC
Përvjetoreve historike
Shfaqjeve teatrale
Shteteve
Teknologjive
Universiteteve
Bimëve
Botuesve shqiptarë
Emrave shqiptarë (f)
Emrave shqiptarë (m)
Festave
Filmave
Bibliotekave
Fushat
Personalitetve shqiptare
Shkrimtarëve shqiptar
Wikipedias


Ndihmë:Formula - Simbolet matematikore 
Kategoria "Matematikë" e artikujve në Enciklopedi
Wikipedia:Projekti Matematikë

  • Algjebra
    1. ...
    2. Algjebra e gjykimeve - Saktësia e gjykimit të përftuar varet vetëm prej saktësisë së gjykimeve që atë e formojnë. Pikërisht kjo varësi shqyrtohet në algjebrën e gjykimeve, meqë asaj nuk i interesojnë përmbajtjet e gjykimeve të formuara, por vetëm vlera e saktësisë së tyre. [1]
  • Barazia
    1. ...
  • Bashkësitë
    1. ...
    2. Bashkësia në matematikë - Bashkësinë e përbëjnë një sërë objektesh me veti të përbashkëta. Bashkësitë emërtohen me germa të mëdha të alfabetit A, B, C, . . . , X, Y, . . . , [1]
    3. Bashkësia matematikore - Bashkësi matematikore quhen ato bashkësi që kanë objekte matematikore. [1]
    4. Bashkësia numerike - Bashkësi numerike quhen bashkësitë që kanë për objekte (elemente) numra të ndryshëm. [1]
      1. Bashkësia e numrave natyral shih Numrat natyral.
    5. Bashkësia e zbrazët - Bashkësi e zbrazët (vakante) quhet ajo bashkësi që nuk e përmban asnjë element. [1]
    6. Bashkësia është bashkësi e pafundme, nëse ndonjë nënbashkësi e vërtetë e saj , është ekuipotente me , pra : nëse , bashkësia është e pafundme.[2]
    7. Bashkësitë që janë ekuipotente me bashkësinë e numrave natyralë quhen bashkësi të numërueshme.[2]
    8. Dy bashkësi , janë të barabarta atëherë dhe vetëm atëherë, kur dhe .[2]
    9. Bashkësia quhet nënbashkësi e bashkësisë , nëse çdo element i bashkësisë është njëherit element edhe i bashkësisë .[2]
    10. Bashkësia e pjesëve të bashkësisë quhet bashkësia e të gjitha nënbashkësive të bashkësisë .[2]
  • Boshti
    1. ...
    2. Boshti numerik
  • Caktimi -
    1. Caktimi me përshkrim A{x...}.- Në matematikë bashkësië caktohen në dy mënyra:(2) me përshkrimin e vetive karakteristike të elementeve: A={x|F(x)}. [1]
    2. Caktimi me numërim A {a1,... . Në matematikë bashkësië caktohen në dy mënyra:(1) me numërimin e të gjitha elementeve A {a1, a2, a3, . . . , an} . [1]
  • cilindri - element(objekt)
  • cosinus - funksion trigonometrik
  • cosin - shkurtesë
  • ctg - shkurtesë
  • const - c - njëtrajtësisht, konstant
  • Deka
    1. (emërtimi i shkurt da) është parashtresë me të cilën shënohet dhjetlfishi i njësive matëse. Një dekagram (1dag) ka vlerën e barabart me 10 gram
    2. sistemi dekadik thirret ndryshe sistemi decimal.[3]
  • Delos (problemi) (emrëtimi i problemit sipas ujdhesë Delos që ndodhet në Greqi). Ky problem merret me dyfishimin e zarit me rrathë dhe linja. Sipas thënjes së një orakle, mortajës në ujëdhesen Delos do ti vije fundi atëherë kur vëllimi i Altarit të Apolos, që kishte formën e zarit, të jetë dyfishuar.[3]
  • De-Morganit (Formulat e) thirren formulat për lidhjen e bashkësive ose të gjykimeve.[3]
  • Dekarti, René, (në latinisht edhe Renatus Cartesius, gjermanisht Descartes, lindur më 31 mars 1596 në La Haye, Touraine - 11 shkurt 1650, Stokholm), filozof francezë.[3]
  • Derivati -
  • Determinata ose Përcaktori ose |A|
  • Diagonalja
    1. Diagonale thirret çdo drejtës përbrenda një n-këndshi e till që bashkon dy kënde që nuk pasojnë njëri pas tjetrit. Gjashtëkëndshi b.f. ka 9 diagonale, AC, AB, AD, AE, AF, BA, BC, BD, ... . Një shumëkëndësh, le të themi me n-kënde ka diagonale. Sepse çdo këndë (kulm) lidhet me n-3 kënde në mënyrë diagonale.[3]
  • Diferenca
    1. Ndryshimi; Pa; Subtraktioni. Shiko Bashkësitë
    2. Diferenca e bashkësive , quhet bashkësia e elementeue të bashkësisë që nuk janë në bashkësinë [2]
  • Dimensioni
    1. Dimensioni (nga latinishtja dimetri në kuptimin matë në të gjitha anët). Në jetën e përditëshme përdoret për të treguar zgjerimin, shtrirjen etj të një madhësie të pa caktuar konkretisht por që lë të kuptohet. Kur thuhet dimension mund të nënkuptohen shumë madhësi, b.f. flitet për dimensione të ndërtesës atëherë vetëvetiu kuptohet se fjala është për përmasat. Në fizikë, përdoret për të dëftuar një madhësi fizike, për të cilën më parë është caktuar mënyra e madhësisë themelore. Kështu p.sh, dimensioni i shpejtësisë është "gjatësia për krohën". Në gjeometri, dimensioni është veti e trupave (figurave) gjeometrike. Dimensioni 0, këtu ka një pikë dhe shpeshë thirret dimensioni zero. Dimensionin 1 kanë b.f drejtëzat, gjysmëdrejtëzat, lakorja, si dhe gjitha elementet tjera që rrjedhin nga pasqyrimi i këthyeshem i tyre. Elementet e tilla shpeshë thirren edhe elemente një dimensionale. Dimensioni 2, përfshinë rrafshet, gjysmë rrafshet, sipërfaqet e katërkëndëshve dhe gjitha elementet tjera gjeometrike që rrjedhin nga pasqyrimi i këthyeshem i tyre. Elemente e tilla shpesh thirren edhe si elemente dy dimesionale. Dimensionin 3 ka hapësira, gjysmë hapësira, sfera, trupat polieder si dhe gjitha elementet tjera gjerometrike që rrjedhin nga pasqyrimi i këthyeshëm i tyre. Elemente e tilla shpesh thirren edhe si elemente tri dimesionale. Këtu me pasqyrimi i këthyeshëm mendohet në pasqyrim e till ku nuk vije deri tek deformimi i asnjë vije, d.m.th pikat e njëpasnjëshme gjithnjë pasqyohen si të tilla, të njëpasnjëshme. Disa dimensione, me ndihmen e sistemeve konvertuese, si b.f sistemit koordinativ mund të pasqyrohen figurativisht si dimensione të nivelit më të ultë, ku dimensionet e pa paraqitura shprehen nëpërmjet metodave të sistemit.[3]
  • Disjunksioni - gjykim i përbërë.
    1. Kur gjykimi përbërë formohet prej dy gjykimeve çfarëdo me ndihëmen e lidhëzës „ose" thuhet se ajo lidhëz përcakton veprimin logjik që quhet disjunkston. [1]
    2. Disjunksioni inkluziv i dy gjykimeve , quhet gjykimi (lexo : p ose q ), i cili është i saktë kur është i saktë së paku njëri nga gjykimet , .[2]
    3. Disjunksioni ekskluzi i dy gjykimeve , quhet gjykimi (lexo : ose p ose q) i cili është i saktë kur është i saktë vetëm njëri nga gjykimet , .[2]
  • Diskontoja
    1. Diskontoja (shpeshë edhe Diskonti, nga italishtja disconto në kuptimin kapari), pagesë e një pjese K0 të shumës së përgjithëshme të mallit të pa pranuar ende, d.m.th n - ditë para afatit të mbylljes së këmbimit. Për K0, merren kamat (përqindje) të thjeshta (pa mbikamata ) për kohën e para pagesës. Vlera e shumës që duhet paguar K (pare n'dorë) është më e vogël se K0. Dallimi i tyre, d.m.th diferenca e tyre thirret diskontoja. Gjatë llogaritjes së diskontos, viti rrumbullaksohet në 360 ditë dhe secili muaj rrumbullaksohet në 30 ditë. Për kamatën vjetore me përqindje p% rrjedhë kamata e thjeshtë Q për n - ditë. dhe .[3]
  • Distributiviteti - ligji distributiv
  • Drejtëza -
  • Dyshja e renditur - bashkësia {a,{a,b}). Shiko Bashkësitë
  • Elipsoidi -
  • Elementi
    1. Elementi neutral - Ekuivalenca e gjykimeve , quhet gjykimi (lexo : p ekuivalent q), i cili është i saktë kur të dy gjykimet , janë të sakta ose janë jo të sakta.[2]
    2. Elementi invers - shiko element neutral
    3. Elementet e bashkësive - Objektet që e përbëjnë bashkësinë quhen elemente. Elementet e bashkësive emërtohen me germa të vogla të alfabetit p.sh.: a, b, c, . . . , x, y, . . . , . [1]
  • Ekstremiteti - skaji, kufiri.
  • Ekuivalenca (<=>)
    1. - gjykim i përbërë. Shiko Logjika Matematikore
    2. Ekuivalenca e gjykimeve , quhet gjykimi (lexo : p ekuivalent q), i cili është i saktë kur të dy gjykimet , janë të sakta ose janë jo të sakta.[2]
    3. Relacion binar quhet relacion i ekuivalencës, nëse është refleksiv, simetrik dhe transitiv.[2]
  • Formula -
    1. Formula matematikore - Çdo lidhje e dy shprehjeve matematike të llojit të njëjtë me relacione quhet formulë matematike. [1]
    2. Formula gjykimesh - Kur gjykimet e përbëra shprehen nëpërmjet operacioneve logjike si p.sh.:p, pVq, p^q, pVq, p=>q, p<=q, p<=>q , etj. quhen formula gjykimesh. [1]
    3. Formulat e De-Morganit thirren formulat për lidhjen e bashkësive ose të gjykimeve.[3]
  • Forma -
    1. Forma - caktimi i shkrimit të një shprehje
    2. Forma algjebrike e numrave kompleks
    3. Forma eksponenciale e numrave kompleks
    4. Forma trigonometrike e numrave kompleks
    5. Formula e Cramerit
  • Fuqia
  • Fuqizimi
  • Fusha - Trup në të cilin shumëzimi është komutativ


  • Gabimi absolut
  • Gabimi
  • Grupi -
    1. Semigrupi që ka elementin neutral quhet grup, nëse për secilin element ekziston elementi invers .[2]
    2. Grupi i fundëm abelian quhet grup ciklik nëse ekziston ndonjë elemetit , i tillë që me përsëritjen e veprimit riprodhohen të gjitha elementet e bashkësisë .[2]
  • Grupoidi
    1. Bashkësia jo e zbrazët në të cilën është i përkufizuar veprimi binar quhet grupoid lidhur me atë veprim dhe shënohet me .[2]
  • Gjeometria
  • Gjatësia
  • Gjykimi - Në logjikën matematike merret për koncept themelor i cili në aspektin e saktësisë (vërtetësisë) i nënshtrohet ligjit të përjashtimit të së tretës dhe ka vetëm njërën prej dy vlerave : është i saktë ose jo i saktë. [1]
    1. Gjykimet matematike - si p, q, r, . . . quhen gjykime fillestare ose themelore. [1]
    2. Gjykimi i përbërë - Kur në gjykime themelore p, q, r, . . . veprojmë me veprime themelore logjike s p.sh.: V, ^, V, =>, <=> (lexo: ose; dhe; ose...ose; nëse...atëherë, atëherë dhe vetëm atëherë) marrim gjykime të përbëra. [1]
    3. Gjykimet ekuivalente - Gjykime që kanë një vlerë të njëjtë të saktësisë. [1]
  • Paraboloidi -
  • Paralelja
  • Paralelopipedi
  • Parametri
  • Pasqyrimi - Pasqyrimet apo Funksionet janë reacione binare që kanë disa veti të caktuara
    1. Relacioni ndërmjet dy bashkësive , quhet pasqyrim (rifigurim, relacion funksional, funksion) i bashkësisë në bashkësinë , nëse ka këtë veti: [2]
  • Përcaktorët
  • Përmesore
  • Pika -
  • Pikëprerja
  • Pjesa
    1. Bashkësia e pjesëve të bashkësisë quhet bashkësia e të gjitha nënbashkësive të bashkësisë .[2]
  • Pjesëtimi
  • Pjesëtimi i vektorëve
  • Plani i Gaussit ose Plani kompleks C
  • Plani
  • Plusi
  • Polinomi
  • Pozita -
  • Prerja
    1. Prerja e bashtkësive , quhet bashkësia e të gjitha e1ementeve të përbashkëta të bashkëswe , .[2]
  • Problemi
    • Problemi Delos (apo problemi i delos, emrëtimi i problemit sipas ujdhesë Delos që ndodhet në Greqi). Ky problem merret me dyfishimin e zarit me rrathë dhe linja. Sipas thënjes së një orakle, mortajës në ujëdhesen Delos do ti vije fundi atëherë kur vëllimi i Altarit të Apolos, që kishte formën e zarit, të jetë dyfishuar.[3]
  • Prodhimi kartezien i bashkësive - bashkësia e dysheve të renditura
    1. Prodhimi kartezian i bashkësive , quhet bashkësia e dysheve të renditura me vetinë , [2]
  • Prodhimi skalar i vektorëve
  • Prodhimi vektorial i vektorëve
  • Prodhimi
  • Projeksioni i vektorëve
  • René Dekarti (në latinisht edhe Renatus Cartesius, gjermanisht Descartes, lindur më 31 mars 1596 në La Haye, Touraine - 11 shkurt 1650, Stokholm), filozof francezë.[3]
  • Relacioni - raportet, lidhëshmërit, mardhënjet ndërmjet elementeve të bashkësis apo bashkësive
    1. Në bashkësinë jo të zbrazët është përkufizuar relacioni binar në qoftë se për çdo dy elemente është përcaktuar njëra nga vetitë : (1) ose (2) (lexo : a nuk është në relacion rho me b).[2]
      1. Relacion binar quhet relacion i ekuivalencës, nëse është refleksiv, simetrik dhe transitiv.[2]
      2. Relacioni binar quhet relacion i renditjes, nëse është refleksiv, antisimetrik dhe transitiv.[2]
      3. Relacioni binar është relacion refleksiv, nëse secili element i -së është në relacionin me vetvetën.[2]
      4. Relacioni binar quhet relacion rigoroz i renditjes, nëse është irefleksiv, antisimetrik dhe transitiv.[2]
      5. Relacioni binar është relacion simetrik, nëse nga raporti rrjedh .[2]
      6. Relacioni binar është relacion transitiv, nëse nga raportet , rrjedh .[2]
  • Renditja
    1. Relacioni binar quhet relacion i renditjes, nëse është refleksiv, antisimetrik dhe transitiv.[2]
  • Refleksivi
    1. Relacioni binar është relacion refleksiv, nëse secili element i -së është në relacionin me vetvetën.[2]
  • Unaza - struktur në matematikë. U. bashkësia për të cilë vlenë mbledhja dhe shumëzimi nëse ...
  • Unioni
    1. Unioni i bashkësive , quhet bashkësia që përmban elementet që janë në bashkësinë ose në bashkësinë .[2]
  • Vargu -
  • Vektori - Segmenti AB skajet e së cilës merren si Dyshja e renditur (A,B) të pikave A dhe B quhet segment i orijentuar
  • Veprimet
    1. Në bashkësinë jo të zbrazët çdo pasqyrim i trajtës quhet veprim (operacion) binar.[2]
      1. Veprimi binar në bashkësinë quhet komutativ, nëse vlen : [2]
      2. Në bashkësinë janë të përkufizuara dy veprime binare dhe . Veprimi është distributiv ndaj veprimit , nëse vlen : [2]
      3. Veprimi binar në bashkësinë quhet komutativ, nëse vlen : [2]
    2. Veprimet lineare
  • Vërtetimi
  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Matematika I dhe II - Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, Fakulteti Teknik në Prishtinë (1979) [f.17] Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "MATUPIeII" defined multiple times with different content
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am Matematika I dhe II - Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i KSA të Kosovës, Fakulteti Teknik në Prishtinë (1979) [f.9]
  3. ^ a b c d e f g h i j Scheuler Duden, Mathematik I, - Leksikon për shkollat e matematikës nga klasa e 5. deri në atë të 10. ISBN 3-411-04206-0